1. Persoonlijke ontwikkeling / 21st century skills

Schaken is goed voor de ontwikkeling van de hersenen van kinderen. Het bevordert o.a. hun concentratievermogen, stimuleert hen om eerst na te denken en dan pas te doen en zorgt voor zelfvertrouwen. Schaken draagt bij aan de ontwikkeling van de volgende competenties:

  • Concentratie
  • Leervermogen
  • Logisch en kritisch denken
  • Eerst denken dan doen
  • Probleemoplossend vermogen
  • Zelfvertrouwen
  • Vooruit denken / Plannen
  • Inleven in een ander
  • Risicomanagement / afwegen
  • Creativiteit
  • Beslissen onder tijdsdruk
  • Durven beslissen
  • Omgaan met veranderingen
  • Spelenderwijs leren

Dagelijks beleven duizenden kinderen in de wereld erg veel plezier aan het schaken. Wat houdt hen bezig? Daar kom je eigenlijk alleen achter door zelf te gaan spelen.

Het doel is eenvoudig: verover de koning. Het draait om de ontdekkingstocht naar dat doel. Wat is steeds jouw beste zet en wat kan de tegenstander doen? In het begin lijkt alles ingewikkeld, maar je krijgt al snel door hoe de stukken samenwerken. Het leuke is de enorme variatie. Elke partij verloopt anders, omdat er miljoenen mogelijkheden zijn.

Deze ontdekkingstocht spreekt veel jeugd aan. De meeste kinderen starten al op erg jonge leeftijd en houden daarna niet meer op. Schaken is net als leren fietsen of rekenen: eenmaal geleerd, vergeet je het niet meer. Je raakt er nooit op uitgekeken. Schaken is een universele taal. Kinderen uit de hele wereld kunnen met elkaar schaken. Via internet kunnen kinderen 24/7 een partijtje schaken. Met een bord en stukken zijn er voldoende mogelijkheden in de woongemeente.

2. Sociale cohesie

Er bestaan tientallen definities van sociale cohesie of sociale samenhang. De kern van die definities is dat mensen die in dezelfde buurt wonen elkaar kennen, tegenkomen en spreken, zich betrokken voelen bij hun buurt, niet volledig langs elkaar heen leven.

Waarom is dat belangrijk? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat sociale cohesie allerlei voordelen biedt. De kans om slachtoffer te worden van criminaliteit neemt af. Risicojongeren ontsporen minder snel. Ouders die problemen hebben met opvoeden krijgen informele hulp van buurtgenoten. Bewoners zijn tevredener over hun buurt. Ouderen gaan minder vaak naar de huisarts. Mensen met een beperking functioneren beter zelfstandig. Sociale cohesie maakt buurten veiliger, leefbaarder en gezonder.

Bron: De invloed en effecten van sociale samenhang (Astrid Huygen & Freek de Meere, Verwij-Jonker Instituut)

Het belang van sociale cohesie voor kinderen

Leerlingen uit verschillende sociale groepen ontmoeten elkaar steeds minder vaak in de klas. Ze worden al op jonge leeftijd gescheiden en belanden op verschillende scholen en schooltypen. Afkomst speelt daarbij nog altijd een belangrijke rol.

Daardoor groeien veel kinderen op tot volwassenen die niet hebben geleerd om te gaan met mensen die anders zijn dan zijzelf. Als die ontwikkeling doorzet, creëren we een samenleving die bestaat uit strikt gescheiden wijken, culturen en bubbles, uit mensen die elkaar niet begrijpen. Willen we dat voorkomen, dan moeten we beginnen bij de jeugd.

Bron: Trouw

Bijdrage van schaken aan sociale cohesie

Schaken is een universele taal. Mensen leren schaken is hen opnemen in een wereldwijde gemeenschap. Van oudsher zijn het in Nederland vooral kinderen uit de meer bevoorrechte buurten die leren schaken, maar de laatste jaren komt daarin verandering. Projecten in bijvoorbeeld Amsterdam-Oost en Utrecht-Kanaleneiland zorgen dat meer kinderen en volwassenen leren schaken in wijken waar dat tot voor kort nauwelijks gebeurde. Schaken is de taal die hen in staat stelt in contact te komen met nieuwe mensen, in hun eigen buurt en ver daarbuiten.

Met dank aan Hajo Schoppen, auteur van dit artikel.

3. Denksport en het kinderbrein

Studies hebben aangetoond dat een combinatie van denksport, fysieke sport en cultuur bijdraagt aan de ontwikkeling van het brein bij kinderen. Professor Erik Scherder legt het heel goed uit.

Tata Steel organiseert diverse evenementen speciaal voor kinderen tijdens het Tata Steel Chess Tournament.

In deze film komen Ruben Houkes, Erik Scherder, Hans Bohn, Giovanni van Bronckhorst en de wethouder Sport van Rotterdam, Adriaan Visser, aan het woord om dit te onderschrijven.

Bron: Youtube kanaal Tata Steel Chess

4. De leer-      effecten van schaken

Leontxo García vertelt in een prachtig verhaal de pedagogische waarde van schaken. De video is in het Spaans, de ondertiteling is in het Engels, die we onder de video hebben uitgeschreven. Zeer de moeite waard!

deze video is in het Spaans en wordt in het Engels ondertiteld

Chess can be simply a very entertaining gamethat can be played from the age of three to one hundred and three.It can be a sport, if you take it very seriouslyand you want to compete, at top level even. It can be a very demanding competitive sport.It can be an art too, sometimes:you can create beauty in your games. But as of late, what I love most about chessis its enormous usefulness as a pedagogical tool.Knowing how to win and lose.In chess, this is developed in a very special way.Luck has practically no influence.Therefore, in chess,the loser is the one who learns the most. If I play a game now with you, with Bernardo,and you beat me,I’ll go home or to the hotel thinking: why did I lose today?Obviously, because Bernardo played better,but where did I go wrong?What must I do next time to avoid making a similar mistake?In other words, I’m developing self-critical thinkingin a very intense manner. The amount of values, abilities, qualities, etc.that chess can offer is very broad,and to mention others: empathy,self-control, controlling first instincts, discipline,adapting to the environment, to school, to students, to teachers,time control or time management, flexible thinking,which is a very important quality in the 21st century… Since we are talking about values,how can we use chess at nursery levelto transmit values to children aged between two and five? Now, I invite you to travel to Colombia, to Bogotá.There we are in pre-school centres, what we’d call nurseries,with Adriana Salazar, who is applying innovative education theoriesfrom Harvard University to chess.So, an essential part is the giant board on the floor.The children are invited to play and run around the board.Once they’re used to it, we play music,and when they get used to the music, we add lyricsthat teach how to move the pawns.Once they get used to thatand they learn the words about how the pawns move,Adriana goes to a girl… Excuse me, what’s your name?Ana? Right, Ana, you’re three years old.So, she says to Ana,”Ana, you’re a pawn,and you’re very brave, so you never go backwards.You only go forward.You only go forward within your column, which is this one.You can’t go to this one or that one.Only within this column.One more thing, you can only move when it’s your turn.So, you have to wait for your partner to respondand only then can you play again.”Ana has to think that she is playing.But, what we are doing with Ana and all her classmatesin that class, in that classroom,is transmitting values which are very important at that age. For example, laterality, psychomotor activity,memory, attention, concentration,elementary geometry: diagonal, horizontal, vertical,elementary logical thought, observing rules,showing respect towards classmates,and I mustn’t forget: controlling first instincts. Do any of you know any other pedagogical tool,apart from music, which is already integrated,that can be so ludic, so enjoyable,and so effective in transmitting so many values in such a short time? Chess is the best exercise for the mind,preventive exercise.These aren’t my words,this is supported by serious scientific studies.The most serious was doneat the Albert Einstein Institute in New York.It consisted in studying 461 peopleover the age of 65 for 21 consecutive years.They were divided into different groupsand those who most increased their cognitive reserve,which, in more understandable terms,is a store that we have in the brainand the fuller it is, the less risk there isof suffering from senile dementia.Those who most increased their cognitive reserveat an age when it is normally lostwere those who played chess and bridge,a card game that also requires mental agility,and, thirdly, those who took up dancing.Because dancing requires good coordinationbetween the mind and the body. The study directorgave an interview for the Washington Postin which he said, “Very soon, our GPwill be prescribing a game of chess and a crossword every day,moderate physical exercise and a balanced diet. Learning chess at any age is no problem.If you want to have fun or start exercising your mindto delay the ageing process of your brain,any age is a good age, up to the age of 103. Leontxo García Olasagasti (born February 12, 1956 in Irún, Guipúzcoa) is a Spanish lecturer, presenter, commentator and journalist specialized in chess.